Evliyalar Diyarı Aksaray

 Uzun tarihi geçmişi ve zengin kültürel mirası ile kültürel dokunun en çok hissedildiği şehirlerden biri olan Aksaray’da tarihi cami ve türbelere de ilgi artıyor. Tapduk Emre, Yunus Emre, Somuncu Baba, Yusuf Hakiki Baba, Cemaleddin-i Aksarayi, Pir Sultan Aksarayi gibi ilim adamlarıyla ‘Evliyalar Şehri’ olarak anılan Aksaray, ziyaretçi akınına uğruyor.

Aksaray’da tarihi camii ve konakların yanı sıra çok sayıda türbe de mevcut. Tarihi bir şehir olduğunu her alanda htiren Aksaray, il sınırları içinde barındırdığı türbelerle de dikkat çekiyor. Mevcut türbe ve kümbetlerin bazıları restorasyondan geçerken, bazılarının da restore edilerek güzel bir görünüme kavuşması ve turizme kazandırılması bekleniyor. Tarihin önemli âlim ve velilerinin türbeleriyle de dikkat çeken Aksaray’da, 64 türbe Salihler şehir olduğumuzu gözler önüne seriyor. İşte Aksaray’da kayıtlara geçen evliyaların isimleri;

Somuncu Baba; Asıl adı Hamid Hamidüddin’dir. Somuncu Baba olarak da bilinen Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri, Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid Han zamanında yaşamıştır. Miladi 1331 tarihinde Kayseri’nin Akçakaya köyünde doğmuştur. Anadolu’yu manevi fetih için gelen Horasan erenlerinden Şemseddin Musa Kayseri‘nin oğludur. Soyu Peygamber Efendimiz (s.a.s)’e ulaşır, 24. kuşaktan torunudur, Seyyiddir. Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri ilk tahsilini babası Şemseddin Musa Kayseri’den almıştır. Bilge kişiliği olan Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri, ilim alanındaki çalışmalarını Şam, Tebriz ve Erdebil’de sürdürmüştür. Alaaddin Erdebili’den ve Bayezid-i Bistami’nin ruhaniyetinden manevi terbiye almıştır.

“Somuncu Baba” İsmi Nereden Geliyor

Dini ve dünyevi ilimlerle ilgili icazet alarak, irşad vazifesi için Anadolu’ya dönmüş Bursa’ya yerleşmiştir. Bursa’da çilehanesinin yanında yaptırdığı ekmek fırınında somun pişirip çarşı pazar dolaşarak “Somunlar Müminler” nidasıyla insanlara ekmek dağıtmıştır. Bu sebeple Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri, Somuncu Baba ve Ekmekçi Koca olarak da tanınmıştır.

“Ulu Cami’nin Açılış Hutbesini Somuncu Baba Verdi”

Zamanın Padişahı Yıldırım Beyazıd Han, Niğbolu zaferini kazanınca Allah’a şükür nişanesi olarak Bursa Ulu Camii‘ni yaptırmıştır. Ulu Cami’nin açılış hutbesini Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri okumuş, hutbede Fatiha Suresini yedi farklı şekilde yorumlamıştır. Bu olağanüstü hutbeyi dinleyen cemaat Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerine büyük bir teveccüh ve tazim göstermiştir. Şeyh Hamid-i Veli Türbesi ve mescidi, Aksaray merkezde Evliyalar Mezarlığı olarak adlandırılan Evrah Kabristanı içinde bulunmaktadır.

Şeyh Cemaleddin-İ Aksarayi Türbesi

Aksaray İli merkezinde bulunan Ervah Mezarlığında Orta Mahallinde türbesi vardır. Anadolu’nun yetiştirdiği alimlerin meşhurlarındandır. Babası Muhammed bin Muhammed’dir. Soyu bir koldan Hz. Ebu Bekir’e, bir koldan da Hz. Ömer’e dayanmaktadır. Aksaray’da doğmuş ve 1389 yılında Aksaray’da vefat etmiştir. Öğrencileri o kadar çok olurmuş, bu yüzden bazı öğrencilerine at üstünde bir yerden bir yere giderken dahi ders verirmiş. Molla Fenari yetiştirdiği öğrencilerden birisidir. Büyük oğlu Mehmed babasının medresesinde yetişmiş ve aynı medresede müderris olarak görev yapmıştır. İkinci oğlu Mahmud Halvetiye tarikatına mensup olup, Aksaray’da kadılık yapmıştır. Üçüncü Ahmed babasının sağlığında vefat etmiş ve kadılık yapmıştır. Varlıklı bir aileden geldiğinden dergahında fakirlere, kimsesizlere ve ihtiyaç sahiplerinin derdine derman olurmuş. Eserleri Mallu-i Mücez, İtirazad Ale’i Kassaf’dır. Türbenin üzeri açıktır. Yanında mescit bulunmaktadır. 1978 yılında mescid, çilehane veitikafhane ayaktayken Perekzadeler tarafından yıkılarak yerine tek kubbeli bir cami 1980yılında yapılmıştır. Halk tarafından önemli günlerde hayır duası için ziyaret edilir. Şeyh Aksarayi vefat ettikten sonra türbesinin başına gelen öğrencilerine ruhaniyeti görünüp ders vermeye devam etmiştir.

Yunus Emre Türbesi

Aksaray İli Ortaköy İlçesi Sarıkaraman Kasabası’nın 4 km yakınında bulunan ziyaret tepesinde türbesi vardır. Türbenin yeri bugün Reşadiye köyü sınırlarındadır. Anadolu’nun ve Türklerin en önemli tasavvuf ulularından olan Yunus Emre’nin birçok kasabamızda mezarı ve makamı bulunmaktadır. Aksaray’daki Yunus Emre türbesinden hemen hemen hiçbir araştırmacı hiç bahsetmemiştir. Oysa Hacı Bektaş-ı Veli Velayetnamesinde anılan Yunus Emre menakıbında doğum yeriolarak geçen Sivrihisar Sarıköy yalnız Eskişehir’de yoktur. Aksaray’da da Sivrihisar ve onun kuzeyinde Sarıköy bugünkü adıyla Sarıkaman Köyü (Kasabası) yer almaktadır. Türbede yatan şahsın kemikleri toplanmış ve yapılan incelemelerde bu şahısta Çömelme Hastalığı tespit edilmiştir. Türbe bugün yenileştirilmiştir. Eski türbenin önü açık 12m2 civarındadır. Bu türbe yıkılmış ve günümüzdeki türbe yapılmıştır. Türbeye yakın yerde Çile Damı denilen Yunus Emre Çilehanesi bulunmaktadır. Halk tarafından hayır duası ve değişik dilekler için yoğun olarak ziyaret edilmektedir. Eskiden türbe yanında bulunan çitlenbik ağacına çaput bağlanırmış. Türbe yağmur duası için de ziyaret edilmektedir. Türbeyi ziyarete gelenlere veya çevrede çalışanlara Yunus Emre isim vererek birçok örnekte görünmüştür.

Aksaray Evliyaları

Aksaray’da türbesi bulunan evliyaların isimleri; Bayram Baba Türbesi, Bedri Muhtar Türbesi, Çaput Baba Türbesi, Çarkçı Baba Türbesi, Çavdar Baba Türbesi, Çavlaki Baba Türbesi, El Hac Abdurrahman t., Feriştah Hatun Türbesi, Hacı Gazali Türbesi, Hafız Mehmet Türbesi, Hallaççı Baba Türbesi, Hamza Bey Türbesi, Hashas Baba Türbesi, Hırkalı Sultan Türbesi, Horoz Baba Türbesi, Hüsnü Baba Türbesi, İsmail Baba Türbesi, Kabakbaş Veli Türbesi, Kara Abdal Türbesi, Kemal Baba Türbesi, Kılıçaslan Türbesi, Külhani Ali Baba Türbesi, Malik Mahmud Gazi Türbesi, Merkepli Baba Türbesi, Pir Ali Sultan Türbesi, Sadi Baba Türbesi, Sam Oğulları Türbesi, Sancılı Baba Türbesi, Şeyh Gazi Baba Türbesi, Şeyh Gaznevi Türbesi, Şeyh Hamid-i Veli Türbesi, Şeyh Hamza Baba Türbesi, Şeyh Mustafa Baba Türbesi, Terlemez Baba Türbesi, Terme Baba Türbesi, Tingoz Baba Türbesi, Uzun Baba Türbesi, Üçler Türbesi, Yusuf Hakiki Baba Türbesi, Ana Sultan Türbesi, Çalı Dede Türbesi, Çapan Dede Türbesi, Genç Osman Türbesi, Gül Dede Türbesi, Kaşlı Dede Türbesi, Koçpınar Türbesi, Ömer Dede Türbesi, Seyit Battal Gazi Türbesi, Şammaz Baba Türbesi, Şeyh Tur Hasan Türbesi, Taptuk Emre Türbesi, Turhasan Türbesi, Bekar Sultan Türbesi, Kara Abdal Türbesi, Baydı Sultan Türbesi, Derviş Bey Türbesi, Emir Gazi Türbesi, Selime Sultan Türbesi, İshak Dede Türbesi, Kartuluk Dağı Ziyareti, Pir Koca Yatırı. Özel Haber: Ziya Koçak