Nerede O Eski Komşuluklar

 Ülkemizde geçmişten günümüze çok değer verdiğimiz komşuluk kültürü maalesef şu günlerde eski değerini kaybetmiş durumda. Anadolu’nun kalbinde olan Aksaray’da komşuluk ilişkileri daha çok insanların bir birine yakın olması ile alakalı olarak gelişirdi. Eskiye dair yaşana ilişkilerin yüz yüze yapıldığı günler geçmişte kalmış durumda. Değişen hayatlar ve sosyal çevreler insanları da değişime sürükledi. Geçmişte daha sıcak olan komşuluk ilişkilerinin günümüzde daha uzak ve soğuk olması insanların artık birbirinden haberdar bile olmamasını sağlıyor. Bu konu hakkında konuştuğumuz 72 yaşındaki Sıtkı Çal, komşuluk ilişkisinin geçmişte ki gibi olmadığını belirtti. Komşuluğun eskiden çok önemli olduğunu söyleyen Çal, “İnsanların üç ev ötesindeki komşusunun aç yattığı bilinen zamanlardı o günler. Herkes herkesle tanış, herkes herkesle akrabaydı adeta. Can kaygısı yok, mal kaygısı yoktu. Alışveriş bile kolaydı. Herkes komşusuyla takas ederdi bir şeyleri. Biri un verirse, öbürü bir kilo pekmez verirdi. Mal var ama para yoktu o zamanlarda” dedi.

“Ev alma, komşu al”

Kendi çocukluk dönemlerinde yokluk olduğunu hatırlatan 73 yaşındaki İsmail Baş da, “Biz küçükken ani misafirin bastırması ile bazen evinde çayı, şekeri olmayan aile çocuğunu gizlice komşuya gönderir, ihtiyaçlarını ödünç alırdı. Hatta ateşin bile komşudan alındığı zamanlardı o günler. Yine de hoştu bütün yokluk içinde bu yaşadıklarımız. Geceleri komşularla sobanın etrafında toplanılır, türlü masallar anlatılırdı. Susayan komşuya testiden su ikram edilirdi. Testi, içindeki suyu çok az dışarıya sızdırır, su testi dışına sızarken testiyi soğutur, böylece testiler bugünkü termos görevi yaparlardı. Tel dolapları da o zamanlar buzdolabı görevi görürlerdi” şeklinde konuştu. Baş, “O günlerde “Ev alma, komşu al” sözünün büyük bir önemi vardı. Komşuluk her şeyin başıydı. Evleneceği kızı bile kendi görmeden, komşusuna seçtirilirdi. “Komşum uygun gördü ise, bana da uygundur” derdi. Her gün bir komşuya gitmek adetti. Erzaklar alınır oraya öyle gidilirdi. Orada hep birlikte yemekler pişirilir, sohbet edilir, oyunlar oynanır, iş, nakış, dikiş, biçki yapılırdı. Akşamüzeri de tekrar evlere dönülürdü” dedi.

“Eski komşuluklar bitti”

Mahallede bilgi ve görgüleri ile ünlenmiş ve genellikle yaşlı kadınlara, mahalle kadınları tarafından büyük saygı gösterildiğini belirten 62 yaşındaki Selim Er ise, “ Herhangi bir sorun veya hastalıkta bilgilerine başvurulur, yardımları istenirdi. Bu kadınlar da yardımlarını hiçbir karşılık beklemeden, fakat büyük bir gurur içinde yerine getirirlerdi. Bu kadınlar, ayrıca karı-koca arasındaki anlaşmazlıklarda bir nevi arabuluculuk yaparlardı. Şimdi öyle mi? Eski komşular gitti yerini kavgacı, saygı bilmez, asansörde bile bir merhabayı esirgeyen komşular aldı. Bugün artık herkes ekonomik bağımsızlığa kavuştu. Herkes artık az çok ihtiyacını karşılayabiliyor. Kimseye ihtiyaçları yok. Galiba sorun da buradan kaynaklanıyor. Buna da zamanla alıştık galiba” şeklinde konuştu. Özel Haber: Ziya Koçak