Atatürk//tirnakkoydu// ün emriyle kuruldu

Aksaray Belediye Başkanı Nevzat Palta, Tarihi Kentler Birliği’nin Süreklilik Ödülünü Aksaray’a kazandıran Azmi Milli Un Fabrikasının Türkiye Cumhuriyetinin Kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla kurulmuş çok önemli bir fabrika olduğunu belirterek açıklamasında şu görüşlere yer verdi “Azmi Milli Un fabrikamız Cumhuriyet yıllarında kurulmuş un fabrikalarımızdan bir tanesidir. Özellikle Atatürk’ün talimatı ve emri ile kurulmuş un fabrikasıdır. Uzun yıllar ordumuzun un ihtiyacını karşılamış bu özelliği ile de çok önemli bir hizmete imza atmış bir un fabrikamızdır. 1920’li yıllarda Türkiye Büyük Millet meclisindeki bir toplantıda Atatürk’ün bir konuşmasında ordumuzun ve hükümetin ciddi anlamda ihtiyacı olduğunu söylediğinde o dönemin milletvekili olan Vehbi Bey mecliste söz alarak “Paşam eğer müsaade buyurursanız ordumuzun ve hükümetimizin gerekli olan ihtiyacını karşılarım der. Ve ihtiyaçları karşılayacağını beyan eder. Atatürk’te der ki “Vehbi bey sizin bir ihtiyacınız bir arzunuz var mı? Der Vehbi Bey “ Paşam memleketim olan Aksaray’ın vilayet olmasını ve Aksaray’a bir un fabrikası kurulmasını özellikle istirham ediyorum” der. Atatürk orada talimatı verir ve Aksaray’ın vilayet olmasını aynı zamanda Aksaray’a un fabrikası kurulması talimatını verir. Yıl 1920’li yıllar. Vehbi Bey o sevinçle Aksaray’a gelir hemen Azmi Milli Türk Anonim Şirketi diye bir şirket kurulur. Şirketin ortakları Ziraat Bankası, Aksaray Valiliği Özel İdaresi, Aksaray Belediyesi Sümerbank ve Aksaray halkının iştiraki ile o zamanın parası 250 bin lira ile bir şirket kurulur. Vehbi Bey köy köy, kasaba kasaba dolaşır, halkın ciddi anlamdaki iştiraki ile bu şirket kurulur. Halkın desteği ve katkısı ile kurulduğu için de Azmi Milli adı verilir. Yani milletin Azmi ile kurulduğu için adı Azmi Milli olur. Çok muhteşem bir ismi ile bugüne kadar gelir.1924 yılında faaliyete geçer. Bu fabrikanın bir özelliği de elektriğini üretmeye başlar. Bir hidrolik santrali vardır. Kendi elektriğini kendi üretir. Şu anda bile hala elektrik üretir. Aksaray Belediyesi olarak üretilen elektriği biz yaz aylarında kullanıyoruz.  O yıllarda tabi Aksaray’ın nüfusu az. Azmi Millinin hidrolik santralinde üretilen elektrikle Aksaray aydınlatılmaktadır. Türkiye’de elektrikle aydınlatılan ilk veya ikinci illerden bir tanesi de Aksaray’dır. Azmi Millinin özelliği vardır. 1-Atatürk’ün talimatıyla kurulmuştur.2- O dönemde ordunun ihtiyacını karşılamış olmasıdır. Elektriğini kendi üretmesi çok önemlidir. Cumhuriyet dönemindeki ilk un fabrikalarından birisi olması önemlidir. Ürettiği elektrikle Aksaray’ı aydınlatması önemlidir. Yine en önemli özelliklerinden bir tanesi de yıl 2013 olmasına rağmen kurulduğu tarih 1924 olmasına rağmen hala çalışıyor olmasıdır. 2000’li yıllarda özelleştirme kapsamında Aksaray Belediyesine devredilmesine rağmen bugün düğmesine basınca tıkır tıkır çalışan bir fabrika var. Bu fabrikanın tamamı orijinal. Eksik olan malzemeleri yeniledik. Şu anda çalışır vaziyette. Şu an Türkiye’de ben hiç duymadım. Görmedim bilmiyorum. Varsa çıksın söylesinler bu kadar eski tarihi olmasına rağmen çalışır vaziyette bir fabrika yok. Belki ilklerden bir tanesi inşallah bunu biz sanayi müzesi olarak hayata geçireceğiz. Şu anda Restore çalışmaları devam ediyor  burayı da inşallah hem Aksaray halkımıza hem de Türkiye’mize kazandırdığımız bir fabrika olacak. Sanayi müzesi olması önemli. İstanbul’da gezdik Eskişehir’de, Bursa’da bunların benzerleri var. Cumhuriyet döneminde kurulmuş, çalışmış eski bir fabrika ama şu anda müze olarak kurulmuş. Makineleri çalışmıyor. Fabrika çalışmıyor. Bizim Azmi Milli’nin özelliği sanayi müzesi olacak ama düğmeye bastığınız zaman fabrika çalışıyor. Yani 1924’ün teknolojisi ile bugün üretime hazır vaziyette. Saat gibi tıkır tıkır çalışan bir fabrika. Bu Türkiye’de bir ilk.  Bu açıdan da Prof. Dr. Sayın Metin Sözen hocamıza Teşekkür ediyorum. Bize güç kattığı ve heyecan verdiği için bizim ufkumuzu açtığı için teşekkür ediyorum. Bize çok emeği geçti. Manevi olarak destekledi. Bu projeyi bizimle beraber hep ön plana çıkarttı. Burayı inşallah kısa bir süre içinde sanayi müzesi olarak hayata geçireceğiz." dedi.